Astım eylem planı, doktorunuzla hazırlanan, astım özelliklerinizi açıklayan ve şikayetleriniz kötüleşmeden önce astım belirtilerinizi nasıl en iyi tedavi edeceğinizle ilgili bilgiler içeren kişiselleştirilmiş bir belgedir. Astımınızı yönetmek ve kontrolü artırmak için kritik bir araçtır.
Astımınızla ilgili bilgiler, astım kötüleştikçe şikayetlerin şiddet derecesine karşılık gelen üç alan (yeşil, sarı ve kırmızı) içerebilir. Her alanda, ilaçlar, bunları ne zaman almanız gerektiği, örneğin egzersizden önce bir rahatlatıcı ilaç almanız gerekiyorsa, uygun kullanım, dozaj ve tıbbi yardım almak için bilgiler bulacaksınız. Eylem planı, hangi aşıları almanız gerektiği ve ne zaman almanız gerektiği konusunda da bilgi içerebilir.
Bakımını üstlendiğiniz kişinin eylem planının içeriği konusunda tamamen emin olun ve acil bir durumda hızlı hareket etmek için kendi kopyanızı saklayın!
Eylem planları kişiden kişiye farklılık gösterecektir. İşte bir eylem planının içerebileceği örnekler:
YEŞİL ALAN
Yeşil alan, astımınızın “iyi olduğu” ve tedavinin (kontrol edici ve rahatlatıcı) her zamanki gibi devam etmesi gerektiği anlamına gelir.
Eylem planları genellikle şunları söyler:
- SABA rahatlatıcı inhalerinizi haftada üçten az kullanma ihtiyacı duyuyorsunuz
- Astım nedeniyle uykudan uyanmıyorsunuz
- Astım nedeniyle normal aktivitelerinizi (egzersiz dahil) sınırlamıyorsunuz
- Peak flow okuması (kullanılıyorsa) normal bölgenizdedir. Doktorunuz size normal seviyenin ne olduğunu söyleyecektir.
SARI ALAN
Sarı alan, astımınızın “kötüleşmekte olduğu” anlamına gelir ve 1-2 hafta boyunca bakım tedavisini “artırmak” gerekebilir. Doktorunuz bazen 5-7 günlük prednizon veya prednizolon tablet almanızı isteyebilir.
Eylem planları genellikle şunları söyler:
- Rahatlatıcı inhalerinizi normalden daha sık kullanma ihtiyacı duyuyorsunuz
- Astım nedeniyle sıkça uyanıyorsunuz
- Normal aktivitelerinizi (egzersiz dahil) sınırlamak zorundasınız
- Peak flow okuması (kullanılıyorsa) normalinizden daha düşüktür. Doktorunuz size sarı bölge seviyenizin ne olduğunu söyleyecektir.
KIRMIZI ALAN
Kırmızı alan, “tıbbi uyarı” anlamına gelir ve bir doktorla iletişim kurmanız veya acil servise gitmeniz gereken zamandır.
Eylem planları genellikle şunları söyler:
- Rahatlatıcı inhalerinizi her 3-4 saatten daha sık kullanma ihtiyacı duyuyorsunuz veya kullandığınızda hiçbir etkisi olmuyor
- Astım nedeniyle sürekli olarak uyanıyorsunuz
- Hızla kötüleşiyorsunuz veya nefes alamadığınız için konuşmakta zorlanıyorsunuz
- Peak flow okuması (kullanılıyorsa) normalinizden çok daha düşüktür. Doktorunuz size kırmızı bölge seviyenizin ne olduğunu söyleyecektir.
Astım tedavinizi plana göre gözden geçirin
Plan, sadece size özgü ihtiyaçlarınıza uyarlanmıştır ve sadece size uygulanır. Üç alanı (yeşil, sarı ve kırmızı) başvurarak tedavinizi doktorunuza danışmadan nasıl uyarlayacağınızı ve tedavinizi gözden geçirmeniz gerektiğini bileceksiniz.
Bir anti-enflamatuar rahatlatıcı inhaler (örneğin, budesonid-formoterol veya beklometazon-formoterol) veya bir SABA rahatlatıcı kullanılıp kullanılmadığına bağlı olarak farklı bir türde eylem planı kullanılacaktır. Plan; rahatlatıcınızın artırılması ile ilgili, ne kadar almanız gerektiği ve ne kadar süre boyunca kontrollör ilacınızı artırmanız gerektiği konusunda talimatları içermelidir.
Astım eylem planınızı güncel tutun
- Yazılı astım eylem planınızı güncellemek için düzenli olarak doktounuzu ziyaret etmelisiniz.
- Siz, eylem planınızın başrol oyuncususunuz, plana ve astım günlüğünüze yaşam tarzınızla ilgili faydalı olacağını düşündüğünüz her şeyi dahil edin.
- Hemen müdahale gerektiren başka hastalıklarınız varsa, eylem planı ayrıca astım dışında acil bir durum olduğunda hangi adımların atılması gerektiğini içermelidir. Örneğin, anafilaksi öykünüz varsa plan, epinefrin (adrenalin) oto-enjektörünüzü her zaman yanınızda bulundurma ve nasıl kullanılacağı konusunda talimatlar içermelidir.
Astım Günlüğü
Astımınız olması, kendinize özen göstermeniz ve vücudunuzun ihtiyaçlarına nasıl kulak vereceğinizi öğrenmeniz için bir neden daha olmalıdır. Astım günlüğü, astımınızın günlük olarak nasıl ilerlediğini kaydetmenize ve tedavinizle ilgili herhangi bir soruyu veya şüpheyi kaydetmenize olanak tanır. Astım günlüğü, bazı hastalar için değerli bir araç olabilir, çünkü bunu doldurmak sağlığınız konusunda bir disiplin duygusu uyandırabilir. Aynı zamanda doktorunuzla iletişim kurmak ve birlikte astımınızı kontrol etmek için de faydalıdır.
Günlükte şunları yapabilirsiniz:
- Belirtileri takip edin, ortaya çıktıkları ve sizi en çok rahatsız ettikleri zaman:
- Hangi tür belirtiler ve hangi zamanlarda ortaya çıktıkları
- Şİkayetlerin en sık ortaya çıktığı durumlar, örneğin gece, sabah, aktif olduktan sonra veya yılın belirli zamanlarında
- Şikayetlerinizi astım eylem planınızdaki alanlarla karşılaştırın ve gerektiğinde adımları takip edin
- Astımınızı kötüleştirebilecek herhangi bir potansiyel tetikleyiciyi belirleyin, örneğin:
- Hafif olsa bile aldığınız herhangi bir solunum yolu enfeksiyonu
- Tütün dumanına, hava kirliliğine, polene vb. maruz kalma ile ilişkili belirtiler
- İlaçlarınızı not alın, örneğin:
- Aniden ortaya çıkan astım atağında kullandığınız ilaçları ve bunları ne sıklıkta kullandığınızı kaydedin
- Yeni bir tedaviye başladıktan veya değiştirdikten sonra yeni tedavinin astımınızı nasıl etkilediğini not edin
- Aldığınız herhangi bir aşının etkilerini not edin
- Peak flow (PEF) ölçümlerinizi ve akciğer fonksiyon testi sonuçlarınızı kaydedin
- Evde bir peak flow (PEF) metre kullanarak akciğer fonksiyonunuzu izleyin ve sonuçları günlüğünüze kaydedin
- Peak flow ölçümlerinizi astım eylem planınızdaki alanlarla karşılaştırın ve gerektiğinde plandaki adımları takip edin
- Günlük yaşamınızla ilgili bilgileri yazın:
- Deneyimlediğiniz büyük stresler
- Yakın zamandaki yaşam tarzı değişiklikleri
Astım Günlüğünü Güncel Tutun
- Günlüğün dijital bir versiyonunu cep telefonunuzun takvimine kaydederek her zaman yanınızda bulundurun!
- Yazılı astım eylem planınızın bir kopyasını günlüğünüzle birlikte saklayın, böylece hangi alanda olduğunuzu değerlendirebilir ve buna göre hareket edebilirsiniz.
- Çevrenizi değiştirdiğinizde, örneğin seyahat sırasında belirtilere özellikle dikkat edin.